WAPIEŃ PIŃCZOWSKI

Wapień pińczowski jest wapieniem litoamniowym. Jest skałą węglanową, osadową. Powstał przez nagromadzenie się wielkiej ilości wapiennych szczątków glonów morskich. Jest zaliczany do grupy wapieni lekkich, charakteryzuje się dużą porowatością i małym ciężarem objętościowym. Ma kilka unikalnych cech do których zalicza się wlaśnie jego mały ciężar oraz zdolność do patynowania się i wzrost twardości po stracie naturalnej wilgotności. Wystawiony na działanie powietrza materiał ten twardnieje i zachowuje nawet po wielu latach wszystkie szczegóły profilowania czy rzeźby. Jego zdolność do utwardzania związana jest z krystalizacją i osadzaniem się w porach kamienia węglanu wapnia. Warstwa patyny jaką pokrywa się z upływem lat ten kamień ma gr 2-4 mm ,jest twarda, mało porowata i trudnonasiąkliwa. Wapień pińczowski pod wpływem wody nie rozkłada się i może być używany w budownictwie wodnym. Porowatość na poziomie 25% powoduje że ma świetne właściwosci wygłuszające. Ten sam parametr pozytywnie wplywa na jego właściwości termoizolacyjne. Dzięki swoim szczególnym właściwościom jest doskonałym materiałem kamiennym na rzeźby, elewacje, okładziny, uźywany jest w budownictwie jako materiał konstrukcyjny ( ściany, portale) , tralki , balustrady , kolumny , gzymsy, oraz kruszywo do betonów lekkich i mączki wapienne.

Wapień pińczowski to kamień znany i eksploatowany od XI wieku – z lat 1040- 1120 pochodzi kolegiata w Wiślicy do budowy której użyto wapieni z ośrodka górniczego w Pińczowie.Rozwój kamieniołomów w okolicach Pińczowa był bardzo dynamiczny i początkowo związany z zakonem cystersów z Jędrzejowa.Wykorzystywali wapień do budowy własnego opactwa przy pomocy swoich pochodzących z Francji współbraci.Pierwszymi obiektami przy wznoszeniu których użyto wapieni pińczowskich były oprócz kościoła w Wiślicy i opactwa w Jędrzejowie kościoły w Kościelcu pod Proszowicami , Imielnie , Mokrsku, Zagości. W XIII wieku wybudowano w Pińczowie z tutejszego kamienia okazały zamek W 1429 roku Pińczów otrzymał prawa miejskie i w tym czasie musiał istnieć w Pińczowie i okolicach dobrze rozwinięty ośrodek kamieniarsko-budowlany.W XV wzniesiono następny zamek z ogromnych ciosów wapienia oraz kolegiatę i klasztor paulinów w Pińczowie. Możliwe że już wtedy wsród budowlańców byli Włosi.Ale prawdziwy rozkwit wapień pińczowski przeżył w XVI wieku. Tutejsze kamieniołomy stają się ważne dla budownictwa w całym kraju.Dużą rolę odgrywali cudoziemcy głównie z Włoch gdzie tradycje sięgały czasów Republiki i Imperium Rzymskiego.Trwały wapień pińczowski znakomicie odpowiadał zarówno modzie tej epoki jak i warunkom technicznym jakie musiał spełnić. Sam Pińczów w tym okresie był prężną miejscowością z liczną kolonią obcokrajowców i stał się ważnym ośrodkiem ruchu kulturalnego i umysłowego.Zabudowa Pińczowa była z oczywistych względów głównie murowana i często bogato zdobiona o czym świadczą pozostałości tej epoki np „Dom na Mirowie”.Lokalne zakłady kamieniarskie wykonywały zlecenia na zamówienia dworu królewskiego.W 1538 osiedlił sie w Pińczowie Santi Gucci z Florencji – nadworny architekt i rzeźbiarz Stefana Batorego i Zygmunta III Wazy. To z Pińczowa dostarczano z warsztatu Santi Gucciego materiał do budowy zamku w Niepolomicach a potem do zamku w Grodnie.Dla Myszkowskich Gucci buduje z udziałem wapienia pińczowskiego zamek w Książu Wielkim.Pod kierunkiem tego słynnego architekta dokonuje się też pierwszych przebudów zamku pińczowskiego. Znamienne że nazwa wioski w której znajduje się kamieniołom wapienia pińczowskiego to Włochy.

W tym okresie powstają maszkarony Sukiennic krakowskich które wykonał następny Włoch – Padovano, oraz zamek Leszczyńskich w Baranowie Sandomierskim, zamek w Janowcu, a w samym Pińczowie liczne kamienice mieszczańskie oraz zachowana do dziś synagoga, baszta ogrodowa , kaplica św.Anny która stała się symbolem tej miejscowości. W 1716 wybudowano z kamienia pińczowksiego kościół w Młodzawach a u stóp wzgórza zamkowego w Pińczowie klasycystyczny pałac.Jako fundację ówczesnego proboszcza Hugona Kołłątaja wybudowano kościół w Krzyżanowicach, następnie w Michałowie.W okresie międzywojennym wydobyciem i przerobem zajmowała sie Pińczowska Spółka Budowlana.Zatrudniano tam od kilkunastu do kilkudziesięciu ludzi.Nie stosowano prawie żadnych urządzeń technicznych. Używano transportu konnego, a na dalsze odległości kamień wysyłano transportem kolejowym.Do przerobu zainstalowano prymitywny trak przecierający bloki na płyty.Stosowano kamień zarówno w budownictwie jak i do wyrobu rzeźb i pomników.Kamień łamany nabywała miejscowa ludność i stosowała jako kamień fundamentowy oraz do wznoszenia murów.W 1928 z kamienia wybudowano budynek szkoły powszechnej.Ponad 80 lat poźniej nasza firma dostarczała na budowaną przy tej szkole salę wielofunkcyjną materiał na elewację. Materiały z wapienia pińczowskiego wysyłano do budowy Gdyni, na elewacje budynków ZUS i Banku Gospodarstwa Krajowego.Wojna spowodowała drastyczne zmniejszenie ilości wydobywanego materiału. Ponowny imponujący wzrost wydobycia i sprzedaży porównywalny z XVi XVI wiekiem odnotowano w okresie powojennym- w 1954 roku wydobywano juz ok 6 000 m3 bloków i 27 000 ton kamienia łamanego rocznie.Dostarczono je na ważne dla kraju budowy: Pałąc Kultury i Nauki, gmach Sejmu , Marszałkowską Dzielnicę Mieszkaniową, urzędy centralne, hotele, teatry